سازمان یک موجود زنده است. در زبان انگلیسی به سازمان Organization گفته می شود که هم ریشه با Organism می باشد
معنای ارگانیسم چیست؟ به نقل از پارسی ویکی : اُرگانیسم به معنای یک سامانه زنده و پیچیده از اعضا است که با تاثیرشان بر یکدیگر، امکان سازگاری با محیط و تضمین بقا و پایداری کل آن موجود زنده (جاندار) را فراهم میکنند.
این تعریف چقدر با تعریف یک سازمان تولیدی نزدیک است؛ یک سازمان تولیدی نیز از اجزای مختلف تشکیل شده است ( که در سازمان به آن واحدهای مختلف گفته می شود ) تا در بستر یک سیستم؛ در یک مسیر به سمت اهداف تعیین شده حرکت کنند تا سازمان بتواند در دنیای بسیار پیچیده تجارت امروز؛ زنده بماند و به حیات خود ادامه دهد
یک شرکت تولیدی نیز مانند یک موجود زنده؛ تولد دارد بلوغ و بالندگی دارد و رشد می کند؛ احتمالاْ مریض و بیمار می گردد و اگر به موقع به درمان آن پرداخته نشود شاید بمیرد. چقدر همه ما مثال هایی از سازمان های تولیدی داریم که روزگاری بسیار پر رونق بوده اند و امروز مرده اند.
وقتی که به یک سازمان تولیدی نگاه می کنیم با سه شاخص می توانیم حال خوب سازمان را بسنجیم. اگر هدف یک شرکت تولیدی؛ تولید باشد؛ پس شاخص های ما نیز باید مرتبط با هدف شرکت یعنی تولید آن باشد. این سه شاخص عبارتند از:
کیفیت محصولات : که دو وجه دارد
وجه اول ثابت بودن سطح کیفی محصولات است. یعنی نوسان کیفی نباید وجود داشته باشد. امروز کیفیت خوب است ممکن است فردا کیفیت خوبی وجود نداشته باشد یا شیفت روز خوب تولید می کند و شیفت شب کیفیت تولید پایین می آید یا این محموله خوب است و معلوم نیست که محموله بعدی چطور باشد. یکی از دوستان یک خودرو از خودروسازان داخلی خریده بود که پس از تحویل دیده بود پر از ایراد است؛ وقتی به نمایندگی مراجعه کرده بود گفته بودند که تولید این خودرو در اسفند ماه بوده که اوج تولید است و در شیفت شب تولید شده است که هر دوی این عوامل باعث شده است که خودروی شما بسیار بی کیفیت تولید شود
این موضوع بیانگر مدیریت ناصحیح تولید است که توانمندی تولید را زیر سوال می برد. یا مربوط به پرسنل و نیروی انسانی است که آموزش ندیده اند یا تعهد کافی به کار ندارند. و یا مربوط به ابزارها و ماشین آلات می باشد. ابزارها مانند جیگ و فیکسچرهای تولیدی و کنترلی اگر به روش صحیح مهندسی؛ طراحی و ساخته نشده باشند تکرار پذیری نخواهند داشت و این نوسان را به تولید منتقل می کنند و یا اگر ماشین ها دارای نوسان دقت باشند و از تنظیم خارج شوند خروجی آن ها دارای نوسان کیفی خواهند بود.
- وجه دوم افزایش سطح کیفی محصولات می باشد که در این مورد باید استراتژی های شرکت در نظر گرفته شود همچنین باید به هزینه های کیفیت نیز توجه شود که گاهی افزایش کیفیت محصولات نه تنها مفید نیست بلکه مضر نیز می باشد.
در یک شرکت تولیدی مبلمان اداری کار می کردم؛ مبل های تولید شده توسط این شرکت تماماْ از فوم سرد با کیفیت بسیار بالا و دوام حدودا ۱۵ سال ساخته می شد. بعد از اینکه فرایندهای تولید سازمان ما توسط مشاور مورد بررسی قرار گرفت؛ کیفیت بالای محصولات به عنوان یک نکته منفی اعلام گردید به این معنی که با توجه به بررسی های انجام گرفته در بازار؛ میزان حضور یک دست مبل در منزل مشتریان؛ به طور متوسط ۵ تا ۷ سال می باشد و این کیفیت بالای فوم سرد که هزینه تمام شده بالایی نیز ایجاد می کرد ضروری نبود. بنابراین با توجه به پیشنهاد مشاور؛ اسفنج با دانسیته با دوام حدود ۷ سال؛ جایگزین فوم سرد شد و همزمان قیمت نهایی محصولات ما کاهش یافت. بنابراین می بینیم که همیشه افزایش کیفیت محصولات با صرف هزینه های سنگین و قیمت تمام شده بالا؛ هدف نیست و ثابت نگاه داشتن سطح کیفی از اهمیت بالاتری برخوردار است. البته این به آن معنی نیست که مهم نیست که سطح کیفیت محصولات ما در بازار در کجا قرار دارد یا اصلا اهمیتی ندارد که محصولات ما بی کیفیت هستند یا در بازار به کیفیت بالا شناخته می شوند. بلکه باید با توجه به هزینه های کیفیت؛ سطح کیفیت محصولات را به سطح قابل قبول ارتقا داد و آن را حفظ کرد.
مدیریت و کاهش هزینه ها
در زمان هایی نه چندان دور که بازار رقابت اینچنین پیچیده نبود؛ قیمت تمام شده محصولات را به اضافه سود مورد نظر می کردند و قیمت فروش به دست می آمد. ولی امروزه قیمت فروش را بازار تعیین می کند و شما مجبور هستید که قیمت را با توجه بازار تعیین کنید. خب پس سود چطور بدست می آید؟ سود مساوی است با قیمت دیکته شده توسط بازار منهای هزینه تمام شده. بنابراین کنترل هزینه های سازمان تولیدی اهمیتی بسیار دارد.
هزینه های مربوط به توقف خط تولید به دلیل برنامه ریزی غلط یا عدم تامین اقلام مورد نیاز؛ هزینه های تولید کمتر از زمان سنجی و اتلاف زمان پرسنل؛ هزینه های مربوط به دوباره کاری و ضایعات خط تولید؛ هزینه های اضافه کاری ها نا مربوط و مدیریت نشده؛ هزینه های انبار داری غلط و ضایعات اقلام در انبار؛ هزینه های نگهداری از کالاهای کم گردش یا بدون گردش؛ هزینه های مربوط به عدم نگهداری صحیح از ماشین آلات و سایر تجهیزات کارخانه؛ هزینه های حمل و نقل مدیریت نشده و ...
صدها هزینه آشکار و پنهان وجود دارد که سود فعالیت تولید را می خورد و اگر به موقع جهت مدیریت آن ها اقدام نشود ممکن است حتی یک واحد تولیدی را به ورشکستگی بکشاند
سرعت تحویل کالا به مشتری
از کتاب “ سیستم تولید تویوتا “ اثر تائی چی اوهنو نقل می کنم :
“ نورمن بدک رئیس شرکت پروداکتیویتی می گوید از آقای اوهنو پرسیدم: « تویوتا اکنون بر چه فعالیتی متمرکز است؟ » پاسخ آقای اوهنو بسیار ساده بود: « کار ما مراقبت از خط زمان است و خط زمان یعنی از وقتی که سفارشی گرفته می شود تا وقتی که پول آن دریافت می گرد. ما این زمان را با حذف اتلاف هایی کاهش می دهیم که هیچ ارزشی به محصول اضافه نمی کنند »
این سخن چه قدر ساده و در عین حال چه قدر عالی و درخشان است و معنای آن؛ تمرکز کامل بر بهبود پیوسته می باشد
به عنوان کلام آخر : آن شرکتی موفق است که بتواند در زمان صحیح محصول مورد نظر مشتری را با کیفیت مورد انتظار با قیمت رقابتی به مشتری تحویل دهد و این سازمان یعنی یک شرکت تولیدی موفق و حرفه ای..