منابع :
محسن آزمایش ( اشتهاردیان ) بنیانگذار کارخانجات لوازم خانگی آزمایش
محسن آزمایش ( اشتهاردیان ) در سال ۱۳۰۴ در تهران بدنیا آمد. پدرش از روحانیون بود. وضع مالی نامساعد خانواده و فوت پدرش در نوجوانی؛ باعث شد که محسن تحصیل را رها کند و از ۱۱ سالگی به کار مشغول شود. کودک ۱۱ ساله در آهنگری آن هم با مزد یک تومان در هفته. پس از ۴ سال شاگردی در سال ۱۳۱۸ با ۱۴۰ تومان پس از انداز؛ محسن موفق شد که مغازه کوچکی در عین الدوله باز کند و خود مشغول به کار برای خود شود. در ابتدا به ساخت درب و پنجره اقدام نمود. در سال ۱۳۲۱ در سن هفده سالگی با دختری از خویشاوندان به نام بتول عاصمی ازدواج نمود و چون دارای فرزندی نشدند با اصرار همسر زن دومی اختیار کرد. حاصل ازدواج دومش با فرزانه سیمین پور؛ چهار فرزند به نام های امیر مسعود؛ مژگان؛ نادی و نازنین بود.
در سال ۱۳۲۹ محسن اشتهاردیان نام خانوادگی خود را به آزمایش تغییر می دهد و از این پس محسن آزمایش نامیده می شود. از اواسط دهه ۳۰ در شرق تهران در کارگاهی کوچک به ساخت صندلی و مبل پرداخت و همچنین کارگاه آبکاری فلزات نیز راه اندازی نمود. این کارگاه در سال ۱۳۳۶ در آتش سوزی سوخت. محسن آزمایش همواره آن را یک آتش سوزی عمدی توصیف می کرد. پس از ماجرای آتش سوزی؛ در سال ۱۳۳۷ در تهران نو کارخانه صنعتی آزمایش را بنیان نهاد.
شرکت آزمایش در ابتدا با سرمایه ای بالغ بر ۳۰ میلیون ریال شروع به کار نمود و با رشد و توسعه شرکت؛ سرمایه آن در سال ۱۳۴۷ به ۲۰۰ میلیون ریال افزایش یافت. در این سال پیش بینی فروش محصولات شرکت ۱ میلیارد ریال بود. بعد از چند سال، وی زمینی به مساحت ۱۸۵ هزار متر در کیلومتر ۱۰ جاده آبعلی، سه راه آزمایش خریداری کرد و کارخانه‌ای بنا نهاد. در این کارخانه چندین نوع یخچال، کولر، آب‌گرم‌کن، تختخواب فلزی، بخاری و اجاق گاز تولید می‌شد. کم‌کم زیربنای کارخانه از ۲ هزار متر در سال‌های آغازین، به ۷۳ هزار متر در اواسط سال‌های دهه پنجاه رسید. آزمایش در ساوه و مرودشت نیز شعبه‌های تولید به راه انداخته بود
محسن آزمایش پس از حضور موفق محصولات کارخانه آزمایش در بازار ایران؛ تصمیم گرفت که در بازارهای منطقه نیز حضور داشته باشد. از همین روی اولین نمونه های محصولات به افغانستان؛ کویت و کشورهای حاشیه خلیج فارس ارسال شدند. گفته می شد که حدود سی درصد بازار افغانستان در سال های دهه ۴۰ در اختیار آزمایش بود. محصولات کارخانه آزمایش در کشورهای حاشیه خلیج فارس هم به خوبی جایگاه خود را پیدا نموده بود.
محسن آزمایش برای منابع انسانی شرکت اهمیتی ویژه قائل بود. حقوق پرداختی شرکت آزمایش به پرسنل چند درصد بیشتر از شرکت های دیگر و حتی دولتی بود. امکانات ویژه ای برای پرسنل در نظر می گرفت مانند پرداخت هزینه ازدواج و وام مسکن؛ کمک هزینه خرید خودرو.
او در سال ۱۳۴۷ گفت:
اگر در این محیط، جوانی بی سواد با ایمان و پشتکار خود به چنین موفقیت‌هایی دست یافته‌است، آیا دیگران به خصوص تحصیل کرده‌های ما نخواهند توانست از این همه موهبت برخوردار گردند و شاهد پیروزی را در آغوش گیرند؟
در سال ۱۳۵۸ کارخانه‌های آزمایش مشمول بند ج قانون حفاظت صنایع ایران شدند و محسن آزمایش یک سال پس از ملی شدن (مصادره) دارایی اش به سوئیس مهاجرت کرد. پس از چند سال، سایر نهادهای دولتی و شبه دولتی مثل سازمان خصوصی‌سازی و صندوق بازنشستگی از سهام داران بزرگ شرکت شدند. فعالیت‌های تولیدی شرکت تا اوایل سال ۱۳۸۰ تا حدی رونق داشت و کالاهای جدیدی مانند یخچال ساید بای ساید و فریزر بدون برفک به محصولات شرکت اضافه شدند.
در همین سال‌ها مجموعه آزمایش از طریق بورس به بخش خصوصی واگذار شد. در آن زمان زیان انباشته شرکت حدود ۱۲٫۵ میلیارد تومان بود. همچنین قیمت هر سهم از شرکت ۱۶۰ تومان بود که ارزش کل شرکت را برابر ۳۵ میلیارد تومان نشان می‌داد. در سال ۱۳۸۸ به دلیل بدهی‌های فراوان تعداد کارکنان واحد مرودشت آزمایش، از ۱۴۰۰ نفر به ۱۶۰ نفر کاهش یافت و کارخانه به حالت نیمه تعطیل درآمد.
محسن آزمایش به دلیل مشکلات مالی و خانوادگی در سال ۱۳۶۶ از همسر دومش نیز جدا شد. وی سرانجام در سال ۱۳۷۱ در شهر رباط کشور مراکش در سن ۶۷ سالگی درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.
به گزارش «فرهیختگان آنلاین» ( ۲۱/۰۹/۱۳۹۸ ) : آخرین روزهای سرد اسفندماه سال ۱۳۳۷ بود که کارخانه آزمایش در اداره ثبت شرکت‌های شهر تهران به ثبت رسید. تولیدات این برند که در حوزه لوازم خانگی بود پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز تا سه دهه مورد استقبال ایرانیان بود. شرکت آزمایش پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مشمول بند «ج» قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران و تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت و سپس براساس رای صادره از سوی هیات پنج نفره موضوع ماده ۲ متمم قانون مزبور، مشمول بند ب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران شناخته شده و به تملک دولت درآمد، در سال ۱۳۷۵ جزء شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفت و از سال ۱۳۸۱ به سازمان صندوق بازنشستگی کشوری واگذار شد.
در مهرماه سال ۱۳۸۳ سهام مدیریتی صندوق بازنشستگی کشوری به شرکت «گسترش صنایع پیام» منتقل شد. در اولین سال‌های واگذاری شرکت آزمایش، انگار همه چیز خوب پیش می‌رفت؛ تا جایی که در خردادماه 1384 سرمایه‌گذار علاوه بر واحد تهران، واحد مرودشت را نیز در استان فارس افتتاح کرد. براساس اطلاعاتی که در صورت مالی شرکت آمده، در سال 1387 فقط در واحد مرودشت ظرفیت تولید سالانه بیش از یک میلیون دستگاه لوازم خانگی وجود داشت و بیش از 500 نفر نیز به‌طور مستقیم و غیرمستقیم فقط در واحد مرودشت مشغول به فعالیت بودند. مشکلات آزمایش از سال 1388 به بعد کم‌کم آشکار شد و اوج آن در سال 1391 بود که موجب اعتراضات کارگران این واحد تولیدی شد. این مشکلات ادامه داشت تا اینکه دی‌ماه 1395 بود که مدیرکل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره وضعیت کارخانه آزمایش گفت: «کارخانه آزمایش در تهران تعطیل و ماشین‌آلات آن به کارخانه آزمایش مرودشت منتقل شده است».
به گفته وی ماشین‌آلات این کارخانه‌ها به روز نیست و باید جایگزین کردن ماشین‌آلات دارای تکنولوژی و به روز در دستور کار قرار گیرد تا واحدها تغییر کنند و شرایط رقابت‌پذیری فراهم شود. بعد از تعطیلی واحد تهران، امیدها به کارخانه مرودشت بود که انحلال این شرکت نیز در سال 1397 رخ داد. همچنین پیگیری‌ها نشان می‌دهد حتی برند شرکت نیز به شرکتی به نام «آریا جم» منتقل شده است و از آن کارخانه آزمایش دیگر نامی به جا نمانده است. اما پس از انحلال این شرکت، خبرهایی ازجمله از زبان فرماندار مرودشت در رسانه‌های کشور نقل شد که مدعی بود کارخانه آزمایش با مدیریت جدید و صنایع جدید در سال 1398 راه‌اندازی خواهد شد.
خواب ابدی تولید یک میلیون دستگاه لوازم خانگی
براساس اطلاعات صورت مالی سال 1385 شرکت آزمایش، فقط واحد مرودشت در خردادماه سال 1385 ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و پنج هزار دستگاه انواع لوازم خانگی را داشته که شامل 243 هزار دستگاه یخچال خانگی، 51 هزار دستگاه فریزر خانگی، 95هزار دستگاه ماشین لباسشویی، 46هزار دستگاه انواع یخچال فریزر، 30 هزار دستگاه فریزر و یخچال فریزر لیبهر، 80 هزار دستگاه پمپ تخلیه لباسشویی و 460هزار دستگاه پمپ کولر بوده است. گرچه اطلاعاتی از تعداد دقیق کارمندان شرکت آزمایش مرودشت در زمان تاسیس کارخانه نیست، اما طبق آمارهای صورت مالی شرکت، در سال 1387 به‌طور مستقیم فقط 456 نفر در شرکت آزمایش مرودشت مشغول به فعالیت بوده‌اند که البته اگر تعداد مشاغل غیرمستقیم را نیز به این تعداد اضافه کنیم، قطعا سرنوشت اشتغال بیش از 500 نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به این شرکت وابسته بوده است.
107 میلیارد تومان بدهی بانکی
طبق اطلاعاتی که در صورت مالی شرکت آزمایش درج شده، آخرین حجم تسهیلات مالی دریافتی این شرکت تا پایان شهریورماه سال 97 حدود 107میلیارد و 762 میلیون تومان بوده که تمامی این تسهیلات سررسید گذشته هستند. از 107 میلیارد تومان بدهی بانکی، حدود 71 میلیارد و 704میلیون تومان آن مربوط به بانک ملت، 27 میلیارد و 553 میلیون تومان آن مربوط به بانک رفاه و دو هزار و 418 میلیارد تومان نیز مربوط به بانک اقتصاد نوین بوده است. البته در سال جاری از آخرین حجم بدهی بانکی این مجموعه اطلاعاتی در دست نیست.